Chương 8: Đạo làm tướng
Thầy Hiến trở về, lớp học lại tiếp tục về binh pháp. Thầy bước vào và nói:
- Hôm nay chúng ta lại tiếp tục về Đạo làm tướng
Rồi thầy chậm rãi giảng:
- Phàm cái nguồn để biến đổi quân kỳ, quân chính là ở chỗ đến việc thì không nói, dùng binh thì bí mật, cho nên việc thì nắm trước, động thì lặng im, dùng thì ngưởi ta không ngờ, mưu thì người ta không biết.
- Phàm binh không đánh người không lỗi, không gϊếŧ người không tội. Gϊếŧ người là để sáng tỏ oai võ, gϊếŧ một người mà ba quân sợ, gϊếŧ một người mà vạn người mừng thì cứ gϊếŧ. Đáng gϊếŧ thì dù người quý cũng phải gϊếŧ. Thưởng phải công bằng không thiên vị.
Rồi thầy giảng ra từng chi tiết, trích dẫn một số điển cố nhỏ.
Sau một lúc giảng giải thầy hỏi:
- Các trò đã hiểu rõ.
Cả lớp đồng thanh đáp:
- Đã rõ, thưa thầy.
Thầy mỉm cười tiếp:
- Ta sẽ giới thiệu cho các trò về một trận pháp. Tên trận là Lục hoa trận pháp : lập đội thì cách nhau 10 bước. Đội trú cách đội sư 20 bước, cứ cách 1 đội thì dựng một đội chiến, tiến thì 50 bước làm một tiết. Khi thổi tù, kèn hiệu thì tản ra trong vòng mười bước. Bấy giờ đánh trống, cứ 3 tiếng trống thì 3 tiếng dạ, đi từ 30 bước tới 50 bước, để chế thế biến của địch. Quân kỵ ra sau, cũng đi 50 bước thì dừng. Quân chính dừng trước, quân kỳ dừng sau. Dùng trống làm hiệu để đổi quân kỳ trước, quân chính sau, đón địch đến, tìm sơ hở mà đánh.
Rồi thầy dần giới thiệu đến các thế trận : Bát quái, trận ngũ hành, Thiên Địa Phong Vân Long Hổ Điểu Xà…
Lân ngồi nghe mà choáng váng hết cả đầu óc, đúng là đạo dụng binh, làm tướng không hề dễ dàng. Chỉ những người thông tuệ, có trí lực tốt kèm theo thiên phú thì mới dễ dàng lĩnh hội được. Trong lớp, Lân liếc nhìn qua, thấy Dũng trầm ngâm, Long thì chăm chú, chỉ có Thơm là ánh mắt hào hứng.
Thầy tiếp tục giảng:
- Thánh hiền lấy không có tài miệng lưỡi mà miễn tội. Binh pháp lại lấy tài miệng lưỡi làm có công. Cho nên người tài giỏi dùng binh lừa dối cũng làm, có khi phạm việc trời, có khi phạm tục cấm, có khi giả làm quỷ thần, có khi thác làm mộng mị, khi đưa vật kỳ quái, có khi đặt lời sấm truyền. Dùng mỗi lúc khác nhau, khiến người không thể lường được để thu phục lòng người, cổ vũ nhuệ khí binh sĩ, đập tan khí thế giặc.
Giảng đến đoạn này thì Nguyễn Nhạc ánh mắt lóe lên, dường như đã tìm thấy cho mình một con đường. Lân biết rằng, phần giảng này giúp ích cho Nhạc rất nhiều trong bước đầu thu phục lòng người, nhưng đó là một câu chuyện dài sau này.
Thấy học trò có lẽ đang cố gắng tiếp thu bài giảng, để tạo cho không khí bớt căng thẳng thầy Hiến nhìn ra xa xa thấy núi non, dòng sông uốn quanh cảnh đẹp hữu tình thầy ngâm lên một bài thơ:
Sông uốn cong, mây trôi vần vũ,
Núi tựa non, bóng đổ u hoài.
Dòng nước xanh ngát, thơ mộng chảy,
Cùng núi xanh biếc, hòa thành đôi.
Cuộc đời hỗn loạn, thăng trầm như sóng,
Trong tay vận mệnh, xô đẩy không dung,
Loạn lạc đời người, bao điều kỳ diệu.
Thầy nói:
- Hôm nay ta học tới đây thôi, mỗi trò sẽ có sự tiếp thu của riêng mình.
Cả lớp đứng lên chào thầy ra về.
Riêng Long và Lân ở lại một lúc di dời bộ bàn ghế để thầy uống trà tiếp khách. Bộ bàn ghế này lúc trước là nhóm của Long, Lân, Dũng và Tiệp cùng nhau lên rừng vác gỗ về đóng cho thầy.
Thỉnh thoảng sẽ có mấy cụ hàng xóm sang uống trà với thầy. Di dời xong bàn ghế, Long và Lân vào chào thầy để ra về, trước khi về Lân nói:
- Đệ tử đang chuẩn bị lập đội để xây dựng nhà cửa, nếu trong vùng có ai cần, nhờ thầy giúp đệ tử giới thiệu.
Thầy nhìn Lân rồi nói:
- Thầy sẽ lưu ý giúp con.
Trên đường về Long lên tiếng:
- Mai là tết trung thu rồi anh em chúng mình nó nên chuẩn bị đôi chút đồ đến nhà thầy không. Trung thu năm nay phía Phan gia có ý muốn tổ chức một buổi tiệc ở nhà thầy, cùng nhau uống trà, ngắm trăng và ngâm thơ. Cũng như phân phát bánh kẹo cho trẻ em trong làng này.
Lân nói:
- Thầy cùng các cụ trong làng thì thích ăn bánh uống trà thưởng trăng, ngâm thơ đối chữ. Còn anh em tụi mình thì thích uống rượu, ăn thịt. Để ngày mai anh em mình rủ thêm Tiệp, Thung, Dũng cùng nhau vào rừng săn bắt với bẫy thú.
- Được lắm, quyết định như vậy đi.
- Hôm nay chúng ta lại tiếp tục về Đạo làm tướng
Rồi thầy chậm rãi giảng:
- Phàm cái nguồn để biến đổi quân kỳ, quân chính là ở chỗ đến việc thì không nói, dùng binh thì bí mật, cho nên việc thì nắm trước, động thì lặng im, dùng thì ngưởi ta không ngờ, mưu thì người ta không biết.
- Phàm binh không đánh người không lỗi, không gϊếŧ người không tội. Gϊếŧ người là để sáng tỏ oai võ, gϊếŧ một người mà ba quân sợ, gϊếŧ một người mà vạn người mừng thì cứ gϊếŧ. Đáng gϊếŧ thì dù người quý cũng phải gϊếŧ. Thưởng phải công bằng không thiên vị.
Rồi thầy giảng ra từng chi tiết, trích dẫn một số điển cố nhỏ.
Sau một lúc giảng giải thầy hỏi:
- Các trò đã hiểu rõ.
Cả lớp đồng thanh đáp:
Thầy mỉm cười tiếp:
- Ta sẽ giới thiệu cho các trò về một trận pháp. Tên trận là Lục hoa trận pháp : lập đội thì cách nhau 10 bước. Đội trú cách đội sư 20 bước, cứ cách 1 đội thì dựng một đội chiến, tiến thì 50 bước làm một tiết. Khi thổi tù, kèn hiệu thì tản ra trong vòng mười bước. Bấy giờ đánh trống, cứ 3 tiếng trống thì 3 tiếng dạ, đi từ 30 bước tới 50 bước, để chế thế biến của địch. Quân kỵ ra sau, cũng đi 50 bước thì dừng. Quân chính dừng trước, quân kỳ dừng sau. Dùng trống làm hiệu để đổi quân kỳ trước, quân chính sau, đón địch đến, tìm sơ hở mà đánh.
Rồi thầy dần giới thiệu đến các thế trận : Bát quái, trận ngũ hành, Thiên Địa Phong Vân Long Hổ Điểu Xà…
Lân ngồi nghe mà choáng váng hết cả đầu óc, đúng là đạo dụng binh, làm tướng không hề dễ dàng. Chỉ những người thông tuệ, có trí lực tốt kèm theo thiên phú thì mới dễ dàng lĩnh hội được. Trong lớp, Lân liếc nhìn qua, thấy Dũng trầm ngâm, Long thì chăm chú, chỉ có Thơm là ánh mắt hào hứng.
- Thánh hiền lấy không có tài miệng lưỡi mà miễn tội. Binh pháp lại lấy tài miệng lưỡi làm có công. Cho nên người tài giỏi dùng binh lừa dối cũng làm, có khi phạm việc trời, có khi phạm tục cấm, có khi giả làm quỷ thần, có khi thác làm mộng mị, khi đưa vật kỳ quái, có khi đặt lời sấm truyền. Dùng mỗi lúc khác nhau, khiến người không thể lường được để thu phục lòng người, cổ vũ nhuệ khí binh sĩ, đập tan khí thế giặc.
Giảng đến đoạn này thì Nguyễn Nhạc ánh mắt lóe lên, dường như đã tìm thấy cho mình một con đường. Lân biết rằng, phần giảng này giúp ích cho Nhạc rất nhiều trong bước đầu thu phục lòng người, nhưng đó là một câu chuyện dài sau này.
Thấy học trò có lẽ đang cố gắng tiếp thu bài giảng, để tạo cho không khí bớt căng thẳng thầy Hiến nhìn ra xa xa thấy núi non, dòng sông uốn quanh cảnh đẹp hữu tình thầy ngâm lên một bài thơ:
Núi tựa non, bóng đổ u hoài.
Dòng nước xanh ngát, thơ mộng chảy,
Cùng núi xanh biếc, hòa thành đôi.
Cuộc đời hỗn loạn, thăng trầm như sóng,
Trong tay vận mệnh, xô đẩy không dung,
Loạn lạc đời người, bao điều kỳ diệu.
Thầy nói:
- Hôm nay ta học tới đây thôi, mỗi trò sẽ có sự tiếp thu của riêng mình.
Cả lớp đứng lên chào thầy ra về.
Riêng Long và Lân ở lại một lúc di dời bộ bàn ghế để thầy uống trà tiếp khách. Bộ bàn ghế này lúc trước là nhóm của Long, Lân, Dũng và Tiệp cùng nhau lên rừng vác gỗ về đóng cho thầy.
Thỉnh thoảng sẽ có mấy cụ hàng xóm sang uống trà với thầy. Di dời xong bàn ghế, Long và Lân vào chào thầy để ra về, trước khi về Lân nói:
- Đệ tử đang chuẩn bị lập đội để xây dựng nhà cửa, nếu trong vùng có ai cần, nhờ thầy giúp đệ tử giới thiệu.
Thầy nhìn Lân rồi nói:
- Thầy sẽ lưu ý giúp con.
Trên đường về Long lên tiếng:
- Mai là tết trung thu rồi anh em chúng mình nó nên chuẩn bị đôi chút đồ đến nhà thầy không. Trung thu năm nay phía Phan gia có ý muốn tổ chức một buổi tiệc ở nhà thầy, cùng nhau uống trà, ngắm trăng và ngâm thơ. Cũng như phân phát bánh kẹo cho trẻ em trong làng này.
Lân nói:
- Thầy cùng các cụ trong làng thì thích ăn bánh uống trà thưởng trăng, ngâm thơ đối chữ. Còn anh em tụi mình thì thích uống rượu, ăn thịt. Để ngày mai anh em mình rủ thêm Tiệp, Thung, Dũng cùng nhau vào rừng săn bắt với bẫy thú.
- Được lắm, quyết định như vậy đi.
