Chương 28: Chuyện gì vậy?
Nơi nào đặt Thân Minh Đình, ắt cũng phải đặt Trưng Thiện Đình, trên đình sẽ viết những chuyện thiện, người thiện, chuyện ác, kẻ ác để tỏ rõ sự trừng phạt và khích lệ.
Các phường, lý, giáp ở thành thị và nông thôn đều theo lệ đặt hai đình này.
Những huyện có bản đồ thì phần lớn đều ghi rõ vị trí của hai đình.
Thân Minh Đình, mỗi lý sẽ chọn ra một người cao tuổi có đức độ để đảm nhiệm công việc, gọi là lão nhân, lý trưởng sẽ phụ tá.
Ban đầu, lão nhân được cha truyền con nối, không thay phiên đảm nhiệm.
Chức trách của lão nhân rất giống với Tam lão trong các hương quan thời Tần Hán, là người chưởng quản việc giáo hóa. Ông ta sẽ định kỳ tuyên đọc và giảng giải Đại Cáo, Đại Minh Luật, Giáo Dân Bảng cho những hộ dân trong lý, khiến cho toàn bộ người dân trong lý đều biết pháp luật, sợ pháp luật, không dám phạm pháp.
Có khả năng đồng thời cũng tuyên truyền Sáu điều trong Thánh Dụ như hiếu thuận cha mẹ, kính trọng bề trên, hòa thuận xóm giềng, dạy dỗ con em, mỗi người an phận, không làm chuyện sai trái. Đồng thời cũng giảng giải Tuyên Dụ.
Theo tổ chế nhà Minh, vào ngày mùng một hàng tháng, Văn Thư Phòng sẽ xin chỉ thị truyền đạt một đạo Tuyên Dụ, dạy bảo dân mội những việc nên làm trong tháng, do Thuận Thiên Phủ ban hành, để truyền đạt đến toàn thiên hạ.
Như tháng Sáu, dân mội phải nộp thuế mùa hè, Tuyên Dụ sẽ nhắc nhở mọi người "Mỗi người giữ bổn phận, nộp thuế lao dịch" .
Ngoài việc chưởng quản giáo hóa, lão nhân còn phân xử những vụ tranh chấp của người dân trong lý.
Theo Giáo Dân Bảng - chế độ của Minh Thái Tổ, "Dân gian tranh chấp về hộ tịch, hôn nhân, ruộng đất, đánh nhau, tất cả những chuyện nhỏ nhặt, không được tùy tiện tố cáo với quan phủ, nhất định phải thông qua lão nhân ở lý, giáp quản lý để phân xử ".
Những vụ việc không thông qua lão nhân phân xử, bất luận đúng sai, trước tiên đánh người tố cáo sáu mươi trượng, sau đó vẫn trả về cho lão nhân phân xử.
Bởi vì nhiệm vụ của lão nhân là giáo hóa, xử lý vụ kiện tụng, tuyên truyền thánh chỉ hoặc dụ chỉ của hoàng thượng, cho nên các quan viên địa phương, dân mội trong trong phường, đều lấy lễ đối đãi, tôn kính gọi là "Phương Cân Ngự Sử" .
Trưng Thiện Đình thì đơn giản hơn nhiều, chỉ phụ trách dán bảng thông báo, công bố những chuyện hiếu tử, hiền tôn, trinh nữ, tiết phụ ở địa phương, từ đó đạt được mục đích giáo hóa hương dân.
Triều đại này tuy không phải Đại Minh, cũng không phải Đại Thanh, nhưng vẫn tiếp tục sử dụng chế độ nhà Minh, vẫn đặt "Thân Minh Đình" ở khắp nơi, do người dân trong hương đề cử lão nhân công chính và báo cáo quan phủ ghi chép, những vụ tranh chấp nhỏ của người dân do lão nhân chủ trì, hòa giải ở Thân Minh Đình.
Những vụ việc không thể hòa giải được, mới tố cáo lên quan phủ.
Bởi vì bọn họ đã đi qua cổng lớn, Ôn Nhuận cảm thấy nhất định không phải chuyện nhỏ, nếu là chuyện nhỏ thì đã được giải quyết ở Thân Minh Đình rồi. Thông thường, dân mội sẽ không vào nha môn, hiện tại hắn không những đã vào, mà còn một đường thông suốt, vào đến tam tiến rồi vẫn tiếp tục đi vào trong.
Thậm chí còn gặp nữ quyến, phu nhân của huyện lệnh.
Tuy bà ta dẫn theo mấy nha hoàn, bà tử, nhưng cũng có chút không hợp lý.
Còn có Mao Sư gia xuất hiện giữa đường, bộ dạng vội vàng, ngắt lời phu nhân huyện lệnh, không đợi bà ta nói rõ mục, hắn đã bị Mao Sư gia lôi đi.
Còn một mạch đi thẳng đến hậu trạch. . . Hậu trạch?
Hậu trạch đấy!
Nam nữ thụ thụ bất thân ở thời cổ đại không phải nói chơi, nữ tử bình thường của những nhà giàu có, dễ gì ra khỏi hậu trạch nhà mình chứ.
Chính là "Đại môn không ra, nhị môn bất mại" .
Nơi đó là lãnh địa riêng tư, thông thường những người có thể trực tiếp đến hậu trạch bái kiến thì quan hệ rất tốt, không phải thế giao thì cũng phải là thông gia chi hảo.
Kết quả chưa đợi vào đến cửa lớn hậu trạch, một tiểu tư khoảng mười tuổi xuất hiện: "Lão gia cùng đại nhân đang đợi ở Hư Thụ Đường phía trước."
"Vừa rồi không thấy sao?" Mao Sư gia nhíu mày.
"Vừa mới đi qua, cậu lão gia cũng đi qua rồi." Tiểu sĩ nhỏ giọng nói: "Nơi này dù sao cũng là hậu trạch, phu nhân vẫn còn ở đây."
Mao Sư gia lại thở dài một hơi: "Đi thôi, Ôn tú tài, mội ta phải quay lại."
"Được." Ôn Nhuận bình tĩnh đi theo Mao Sư gia, hắn không hỏi nhiều, cũng không nói nhiều, thậm chí là một câu cũng không nói.
Mao Sư gia không ngờ Ôn Nhuận lại là người có tính cách như thế, hắn nghĩ, nên trò chuyện với Ôn Nhuận một chút.
Một tú tài, đến nha môn, chẳng lẽ không sợ có chuyện phiền phức sao?
Hắn sẽ tiết lộ cho Ôn Nhuận một chút, dù sao cũng có sự chuẩn bị tâm lý, đừng có chốc lát nữa nổi giận, tức giận.
Học chánh đại nhân đứng về phía hắn, nếu không xử lý tốt, đông ông chỉ sợ thật sự là ăn không tiêu.
Trong Hư Thụ Đường đã có người.
Thiết kế của Hư Thụ Đường rất đơn giản, chỉ có một gian phòng, gian phòng rất lớn, bên trong có một cái giường, một cái bàn bát tiên, một đôi ghế bành.
Hiện tại, trên ghế bành có hai người đang ngồi, cả hai đều mặc thường phục.
Phía sau hai người đứng tùy tùng, ngoài ra còn có một người đang đứng ở cửa, người này rất trẻ, đại khái mười bảy, mười tám tuổi, mặc một thân cẩm y hoa phục, nhìn có chút sợ hãi, giống như bị dọa sợ đến ngốc, trong tay nắm một cái quạt xếp, trên eo đeo ngọc bội, túi thơm, vân vân, vừa nhìn là biết công tử nhà giàu có.
Có lẽ là phạm lỗi rồi? Tên này một chút tinh thần cũng không có.
Mà hai vị trước mắt đều không mặc quan phục, nhưng Ôn Nhuận từ trong trí nhớ của nguyên chủ biết, hai vị này, một người là huyện lệnh đại nhân, một vị là người quen, chính là vị đại lão gia mà bọn họ gặp ở đạo quan hôm đó.
"Học sinh bái kiến huyện lệnh đại nhân." Ôn Nhuận hành lễ với người quen trước, sau đó nhìn về phía vị đại lão gia kia.
"Ôn Nhuận, Ôn Như Ngọc, bản quan là học chánh phủ Vĩnh Thanh - Trương Hiền, Trương Khánh Chính." Trương đại nhân vuốt râu, cười tủm tỉm nhìn Ôn Nhuận.
Học chánh đại nhân?
Chức quan này thật thú vị.
Tên đầy đủ gọi là "Đô đốc học chánh" .
Là một chức quan không phân chia cấp bậc ở trong triều, chủ yếu quản lý công việc thi cử và giáo dục cấp tỉnh, là quan viên phụ trách giáo dục, thi cử của một tỉnh, tục xưng học đài.
Thường do các bộ viện thị lang (tòng nhị phẩm), kinh đường (Đại Lý Tự, Thông Chính ty, Quang Lộc Tự, Hồng Lư Tự, Thái Thường Tự, Thái Phó Tự, vân vân, là kinh quan tam phẩm hoặc tứ phẩm), tu soạn, biên soạn, thị độc, thị giảng của Hàn Lâm Viện (ngũ phẩm hoặc lục phẩm), khoa (tức lục khoa cấp sự trung của Đô Sát Viện, chính ngũ phẩm), đạo (tức mười lăm đạo giám sát ngự sử của Đô Sát Viện, tòng ngũ phẩm), lang trung các bộ viện (chính ngũ phẩm), vân vân, trong số những người xuất thân tiến sĩ mà giản dụng.
Do đó, các tỉnh học chánh không có phẩm cấp cố định, nếu lấy thị lang mà thụ phong học chánh tức là tòng nhị phẩm, lấy lang trung thụ phong học chánh tức là chính ngũ phẩm, chỉ có một điểm, người đảm nhiệm chức quan này nhất định phải là người xuất thân lưỡng bảng tiến sĩ.
Học chánh tục xưng học đài, học viện, học hiến.
Chức quan này khác với bố chính sứ, án sát sứ, nghiêm khắc mà nói, không phải là địa phương quan, mà là quan viên do hoàng đế tự mình ủy nhiệm phái đi, ngược lại, giống như là khâm sai, tuy không có ý tứ thay trời tuần thú, nhưng quản lý tốt công việc giáo dục cũng là bồi dưỡng nhân tài cho triều đình, thêm vào mỗi khi đến một nơi, người tiếp xúc nhiều nhất chính là người đọc sách, mà đa số là người đọc sách trẻ tuổi, càng có thể biết được một số chuyện của địa phương.
Ôn Nhuận không biết hắn là Đô đốc học chánh rất đơn giản, bởi vì kiếp trước khi thi hương, hắn chỉ nhìn thấy từ xa, không có ấn tượng gì, sau đó là thi cử, vội vàng về nhà, bị gả đi.
Nếu thi đậu hương thi, trở thành cử nhân, vậy thì trong Lộc Minh Yến sau khi trở thành cử nhân, hắn sẽ được gặp vị học chánh đại nhân này, hơn nữa là được gặp ở khoảng cách gần, không còn là nhìn từ xa nữa.
Bởi vì sau khi trở thành cử nhân, sẽ có Lộc Minh Yến, đến lúc đó, các tân cử nhân sẽ quen biết lẫn nhau, sau đó là quen biết với quan viên cấp trên.
Hắn không phải là cử nhân, cho nên không quen biết cũng không sao.
Chỉ là Ôn Nhuận vẫn sững sờ, sau đó lại hành lễ: "Học sinh Ôn Nhuận, bái kiến học đài."
Các phường, lý, giáp ở thành thị và nông thôn đều theo lệ đặt hai đình này.
Những huyện có bản đồ thì phần lớn đều ghi rõ vị trí của hai đình.
Thân Minh Đình, mỗi lý sẽ chọn ra một người cao tuổi có đức độ để đảm nhiệm công việc, gọi là lão nhân, lý trưởng sẽ phụ tá.
Ban đầu, lão nhân được cha truyền con nối, không thay phiên đảm nhiệm.
Chức trách của lão nhân rất giống với Tam lão trong các hương quan thời Tần Hán, là người chưởng quản việc giáo hóa. Ông ta sẽ định kỳ tuyên đọc và giảng giải Đại Cáo, Đại Minh Luật, Giáo Dân Bảng cho những hộ dân trong lý, khiến cho toàn bộ người dân trong lý đều biết pháp luật, sợ pháp luật, không dám phạm pháp.
Theo tổ chế nhà Minh, vào ngày mùng một hàng tháng, Văn Thư Phòng sẽ xin chỉ thị truyền đạt một đạo Tuyên Dụ, dạy bảo dân mội những việc nên làm trong tháng, do Thuận Thiên Phủ ban hành, để truyền đạt đến toàn thiên hạ.
Như tháng Sáu, dân mội phải nộp thuế mùa hè, Tuyên Dụ sẽ nhắc nhở mọi người "Mỗi người giữ bổn phận, nộp thuế lao dịch" .
Ngoài việc chưởng quản giáo hóa, lão nhân còn phân xử những vụ tranh chấp của người dân trong lý.
Theo Giáo Dân Bảng - chế độ của Minh Thái Tổ, "Dân gian tranh chấp về hộ tịch, hôn nhân, ruộng đất, đánh nhau, tất cả những chuyện nhỏ nhặt, không được tùy tiện tố cáo với quan phủ, nhất định phải thông qua lão nhân ở lý, giáp quản lý để phân xử ".
Bởi vì nhiệm vụ của lão nhân là giáo hóa, xử lý vụ kiện tụng, tuyên truyền thánh chỉ hoặc dụ chỉ của hoàng thượng, cho nên các quan viên địa phương, dân mội trong trong phường, đều lấy lễ đối đãi, tôn kính gọi là "Phương Cân Ngự Sử" .
Trưng Thiện Đình thì đơn giản hơn nhiều, chỉ phụ trách dán bảng thông báo, công bố những chuyện hiếu tử, hiền tôn, trinh nữ, tiết phụ ở địa phương, từ đó đạt được mục đích giáo hóa hương dân.
Triều đại này tuy không phải Đại Minh, cũng không phải Đại Thanh, nhưng vẫn tiếp tục sử dụng chế độ nhà Minh, vẫn đặt "Thân Minh Đình" ở khắp nơi, do người dân trong hương đề cử lão nhân công chính và báo cáo quan phủ ghi chép, những vụ tranh chấp nhỏ của người dân do lão nhân chủ trì, hòa giải ở Thân Minh Đình.
Bởi vì bọn họ đã đi qua cổng lớn, Ôn Nhuận cảm thấy nhất định không phải chuyện nhỏ, nếu là chuyện nhỏ thì đã được giải quyết ở Thân Minh Đình rồi. Thông thường, dân mội sẽ không vào nha môn, hiện tại hắn không những đã vào, mà còn một đường thông suốt, vào đến tam tiến rồi vẫn tiếp tục đi vào trong.
Thậm chí còn gặp nữ quyến, phu nhân của huyện lệnh.
Tuy bà ta dẫn theo mấy nha hoàn, bà tử, nhưng cũng có chút không hợp lý.
Còn có Mao Sư gia xuất hiện giữa đường, bộ dạng vội vàng, ngắt lời phu nhân huyện lệnh, không đợi bà ta nói rõ mục, hắn đã bị Mao Sư gia lôi đi.
Còn một mạch đi thẳng đến hậu trạch. . . Hậu trạch?
Hậu trạch đấy!
Nam nữ thụ thụ bất thân ở thời cổ đại không phải nói chơi, nữ tử bình thường của những nhà giàu có, dễ gì ra khỏi hậu trạch nhà mình chứ.
Chính là "Đại môn không ra, nhị môn bất mại" .
Nơi đó là lãnh địa riêng tư, thông thường những người có thể trực tiếp đến hậu trạch bái kiến thì quan hệ rất tốt, không phải thế giao thì cũng phải là thông gia chi hảo.
Kết quả chưa đợi vào đến cửa lớn hậu trạch, một tiểu tư khoảng mười tuổi xuất hiện: "Lão gia cùng đại nhân đang đợi ở Hư Thụ Đường phía trước."
"Vừa rồi không thấy sao?" Mao Sư gia nhíu mày.
"Vừa mới đi qua, cậu lão gia cũng đi qua rồi." Tiểu sĩ nhỏ giọng nói: "Nơi này dù sao cũng là hậu trạch, phu nhân vẫn còn ở đây."
Mao Sư gia lại thở dài một hơi: "Đi thôi, Ôn tú tài, mội ta phải quay lại."
"Được." Ôn Nhuận bình tĩnh đi theo Mao Sư gia, hắn không hỏi nhiều, cũng không nói nhiều, thậm chí là một câu cũng không nói.
Mao Sư gia không ngờ Ôn Nhuận lại là người có tính cách như thế, hắn nghĩ, nên trò chuyện với Ôn Nhuận một chút.
Một tú tài, đến nha môn, chẳng lẽ không sợ có chuyện phiền phức sao?
Hắn sẽ tiết lộ cho Ôn Nhuận một chút, dù sao cũng có sự chuẩn bị tâm lý, đừng có chốc lát nữa nổi giận, tức giận.
Học chánh đại nhân đứng về phía hắn, nếu không xử lý tốt, đông ông chỉ sợ thật sự là ăn không tiêu.
Trong Hư Thụ Đường đã có người.
Thiết kế của Hư Thụ Đường rất đơn giản, chỉ có một gian phòng, gian phòng rất lớn, bên trong có một cái giường, một cái bàn bát tiên, một đôi ghế bành.
Hiện tại, trên ghế bành có hai người đang ngồi, cả hai đều mặc thường phục.
Phía sau hai người đứng tùy tùng, ngoài ra còn có một người đang đứng ở cửa, người này rất trẻ, đại khái mười bảy, mười tám tuổi, mặc một thân cẩm y hoa phục, nhìn có chút sợ hãi, giống như bị dọa sợ đến ngốc, trong tay nắm một cái quạt xếp, trên eo đeo ngọc bội, túi thơm, vân vân, vừa nhìn là biết công tử nhà giàu có.
Có lẽ là phạm lỗi rồi? Tên này một chút tinh thần cũng không có.
Mà hai vị trước mắt đều không mặc quan phục, nhưng Ôn Nhuận từ trong trí nhớ của nguyên chủ biết, hai vị này, một người là huyện lệnh đại nhân, một vị là người quen, chính là vị đại lão gia mà bọn họ gặp ở đạo quan hôm đó.
"Học sinh bái kiến huyện lệnh đại nhân." Ôn Nhuận hành lễ với người quen trước, sau đó nhìn về phía vị đại lão gia kia.
"Ôn Nhuận, Ôn Như Ngọc, bản quan là học chánh phủ Vĩnh Thanh - Trương Hiền, Trương Khánh Chính." Trương đại nhân vuốt râu, cười tủm tỉm nhìn Ôn Nhuận.
Học chánh đại nhân?
Chức quan này thật thú vị.
Tên đầy đủ gọi là "Đô đốc học chánh" .
Là một chức quan không phân chia cấp bậc ở trong triều, chủ yếu quản lý công việc thi cử và giáo dục cấp tỉnh, là quan viên phụ trách giáo dục, thi cử của một tỉnh, tục xưng học đài.
Thường do các bộ viện thị lang (tòng nhị phẩm), kinh đường (Đại Lý Tự, Thông Chính ty, Quang Lộc Tự, Hồng Lư Tự, Thái Thường Tự, Thái Phó Tự, vân vân, là kinh quan tam phẩm hoặc tứ phẩm), tu soạn, biên soạn, thị độc, thị giảng của Hàn Lâm Viện (ngũ phẩm hoặc lục phẩm), khoa (tức lục khoa cấp sự trung của Đô Sát Viện, chính ngũ phẩm), đạo (tức mười lăm đạo giám sát ngự sử của Đô Sát Viện, tòng ngũ phẩm), lang trung các bộ viện (chính ngũ phẩm), vân vân, trong số những người xuất thân tiến sĩ mà giản dụng.
Do đó, các tỉnh học chánh không có phẩm cấp cố định, nếu lấy thị lang mà thụ phong học chánh tức là tòng nhị phẩm, lấy lang trung thụ phong học chánh tức là chính ngũ phẩm, chỉ có một điểm, người đảm nhiệm chức quan này nhất định phải là người xuất thân lưỡng bảng tiến sĩ.
Học chánh tục xưng học đài, học viện, học hiến.
Chức quan này khác với bố chính sứ, án sát sứ, nghiêm khắc mà nói, không phải là địa phương quan, mà là quan viên do hoàng đế tự mình ủy nhiệm phái đi, ngược lại, giống như là khâm sai, tuy không có ý tứ thay trời tuần thú, nhưng quản lý tốt công việc giáo dục cũng là bồi dưỡng nhân tài cho triều đình, thêm vào mỗi khi đến một nơi, người tiếp xúc nhiều nhất chính là người đọc sách, mà đa số là người đọc sách trẻ tuổi, càng có thể biết được một số chuyện của địa phương.
Ôn Nhuận không biết hắn là Đô đốc học chánh rất đơn giản, bởi vì kiếp trước khi thi hương, hắn chỉ nhìn thấy từ xa, không có ấn tượng gì, sau đó là thi cử, vội vàng về nhà, bị gả đi.
Nếu thi đậu hương thi, trở thành cử nhân, vậy thì trong Lộc Minh Yến sau khi trở thành cử nhân, hắn sẽ được gặp vị học chánh đại nhân này, hơn nữa là được gặp ở khoảng cách gần, không còn là nhìn từ xa nữa.
Bởi vì sau khi trở thành cử nhân, sẽ có Lộc Minh Yến, đến lúc đó, các tân cử nhân sẽ quen biết lẫn nhau, sau đó là quen biết với quan viên cấp trên.
Hắn không phải là cử nhân, cho nên không quen biết cũng không sao.
Chỉ là Ôn Nhuận vẫn sững sờ, sau đó lại hành lễ: "Học sinh Ôn Nhuận, bái kiến học đài."
